بارکد چیست؟

بارکد (Barcode) یک تصویر مربع یا مستطیلی است که متشکل از یک سری خطوط سیاه موازی و فضای سفید با عرض های مختلف است که توسط بارکدخوان قابل شناسایی و رمزگشایی است. بارکدها وسیله ای برای ذخیره سازی اطلاعات محصول می باشند به طوری که این اطلاعات به سرعت قابل رمزگشایی باشند. بارکدها در خرده فروشی ها به عنوان بخشی از فرآیند خرید، در انبارها برای ردیابی موجودی کالا و در فاکتورها برای امور مربوط به حسابداری مورد استفاده قرار می گیرند. 

تاریخچه بارکد

مفهوم بارکد توسط نورمن جوزف وودلند، که کد مورس را با استفاده از خطوطی روی شن و ماسه نشان داده بود، توسعه پیدا کرد. به او یک حق ثبت اختراع در سال 1966 اعطا شد و NCR اولین شرکتی بود که یک بارکدخوان تجاری را برای خواندن نمادشناسی بارکد توسعه داد. بسته آدامس های Wrigley در سوپرمارکت مارش در تروی اوهایو اولین کالایی بود که بارکد آن اسکن شد.

انواع بارکد

بارکدها سیمبولوژی یا نمادگذاری های متفاوتی دارند اما به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند: بارکد یک بعدی (1D)  که به نام های بارکد خطی و بارکد میله نیز شناخته می شود و بارکد دو بعدی (2D)

بارکد یک بعدی (1D)

بارکدهای 1D یک سری خطوط هستند که برای ذخیره اطلاعات مانند نوع محصول، اندازه، رنگ و ... استفاده می شوند. بارکدهای یک بعدی همچنین برای رهگیری بسته های پستی و شماره های شابک در پشت کتاب ها نیز مورد استفاده قرار می گیرند. ساختار بارکد یک بعدی به این گونه است:

• منطقه آرام (حاشیه): منطقه آرام یک حاشیه خالی است که در دو انتهای بارکد قرار دارد. حداقل حاشیه بین بارکدها (فاصله از بیرونی ترین میله یک بارکد تا بیرونی ترین میله بارکد دیگر) 2.5 میلی متر است. در صورت مخدوش شدن منطقه آرام، خواندن بارکد برای اسکنر سخت است.
• کاراکتر شروع/ کاراکتر توقف: نویسه شروع و نویسه توقف به ترتیب کاراکترهایی هستند که شروع و پایان داده ها را نشان می دهند. این کاراکتر ها بسته به نوع بارکد متفاوت هستند.
• رقم بررسی یا Check Digit: دیجیت کد رقمی است که برای بررسی صحت داده های بارکد رمزگذاری شده است.

بارکدهای یک بعدی دارای انواع و سیمبولوژی های مختلفی هستند:

• بارکد یک بعدی UPC: بارکد میله‌ای UPC از رایج ترین نمادهای بارکد، و بدون شک شناخته شده ترین نوع بارکد توسط مصرف کنندگان می باشد. کدهای 12 رقمی  UPC (UPC-A) حاوی اطلاعات اساسی در مورد هویت تولید کننده و شماره شناسایی محصول است. با جستجوی کدهای UPC در یک سرویس مانند پایگاه داده UPC یا GTIN که رسمی و بین المللی هستند، می توانید اطلاعات بیشتری  در مورد محصول کسب کنید.
• بارکد EAN: مشابه کدهای UPC، بارکدهای EAN برای شناسایی محصولات مصرفی در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرند و برای اسکن نقطه در فروش (POS) طراحی شده اند.
• بارکد 128: بارکد 128 به دلیل تراکم خوب و مجموعه کاراکترهای گسترده تر، اغلب برای برنامه ها و کاربردهای جدید انتخاب می شود. مجموعه کاراکترهای کد 128 شامل ارقام 0-9، حروف بزرگ و کوچک (A-Z) و کلیه نمادها و کدهای کنترل استاندارد ASCII است.

بارکدهای 2 of 5، POSTNET، Code 11، Codabar، Plessey code، Code 39، LOGMARS و Code 93 نیز جز بارکدهای یک محسوب می شوند.

بارکد دو بعدی (2D)

بارکدهای دو بعدی نسبت به بارکدهای خطی پیچیده تر هستند و می توانند اطلاعاتی بیشتری، مانند قیمت، مقدار و حتی صدا، تصویر و آدرس وبسایت را شامل شوند. به همین دلیل، اسکنرهای بارکد خطی نمی توانند آنها را بخوانند، اگرچه تلفن های هوشمند و سایر اسکنرهای ایمیجر به راحتی این کار را انجام می دهند. بارکدهای 2 بعدی (2D) از امنیت بیشتری برخوردار هستند. انواع مختلفی از همزیستی بارکد 2 بعدی وجود دارد.

• QR codes: کدهای QR مخفف "quick-response code" به معنی پاسخ سریع است. کدهای QR برای اولین بار در سال 1994 توسط Denso، شرکتی که بخشی از گروه شرکت های تویوتا است، ساخته شد. کد QR قادر است تا 2،509 عددی یا 1،520 حرف از حروف الفبا را رمزگذاری کند و دارای سه سطح داخلی برای تشخیص خطا است. کدهای QR را در همه موارد از جعبه های غلات گرفته تا پوسترها، تبلیغات و حتی موزه ها، لیوان های نوشیدنی، کتاب های کتابخانه و سایر موارد پیدا خواهید کرد.
• Data Matrix: بارکدهای دیتا ماتریکس می توانند حداکثر 3،116 کاراکتر را از کل مجموعه کاراکترهای 256 بایت ASCII رمزگذاری کنند. چگالی بالای دیتا ماتریکس باعث شده است که داده بیشتری را در مقایسه با بارکد PDF417 ارائه دهد. بارکدهای دیتا ماتریکس در یک شبکه مربع شکل با یک الگوی یاب در اطراف لبه های نماد، پیکربندی شده است. الگویاب بارکدخوان را قادر به شناسایی بارکد و خواندن آن بدون در نظر گرفتن جهت می سازد. بارکد دو بعدی دیتا ماتریکس اغلب برای برنامه های علامت گذاری در صنایع هوافضا، الکترونیک و اتومبیل استفاده می شوند، اگرچه بارکد دیتاماتریکس برای تدارکات، مدیریت اسناد، خدمات پستی و برنامه های مراقبت های بهداشتی نیز مناسب است.
• PDF417: عبارت PDF مخفف Portable Data File است و توسط Symbol Technologies ساخته شده است. بارکد PDF417 می تواند یک تا دویست کاراکتر در هر نماد یا بیش از یک کیلوبایت داده در هر برچسب را رمزگذاری کند. بارکد PDF417 در برنامه های تدارکاتی، سیستم های حمل و نقل، شناسایی مواردی مانند گواهینامه رانندگی و گذرنامه و برنامه های مدیریت اسناد استفاده می شود. بارکد PDF417 را می توان به عنوان مجموعه ای از بارکد های خطی که روی هم چیده شده اند، توصیف کرد، بنابراین گاهی اوقات به عنوان "بارکد انباشته" توصیف می شود.

مزایای تجاری استفاده از بارکد

بارکدها در ابتدا با هدف بهبود سرعت فروش تولید شده اند، اما مزایای بالقوه دیگری نیز برای مشاغل مختلف بوجود اورده اند:

• دقت اطلاعات بالاتر رفته است: اتکا به بارکد برای پردازش داده ها بسیار دقیق تر از اتکا به داده های دستی است که مستعد خطا هستند.
• داده ها بلافاصله در دسترس هستند: به دلیل سرعت پردازش، اطلاعات مربوط به سطح موجودی کالا یا فروش در زمان واقعی در دسترس است.
• نیازهای آموزشی کاهش یافته است: به لطف راحتی کار با دستگاه های بارکدخوان، کارکنان به زمان کمی برای آموزش نیاز دارند. 
• کنترل موجودی بهبود یافته است: ابا توجه به اینکه اطلاعات به صورت دقیق و انلاین قابل ثبت و ذخیره هستند کنترل سطح موجودی در سیستم های بارکدی به میزان قابل توجهی بهبود یافته است.
• اجرای کم هزینه: تولید بارکد و نصب سیستم بارکد سریع، آسان و مقرون به صرفه است و هزینه های اجرایی ان ظرف مدت کوتاهی مجددا به سیستم باز خواهند گشت است. 

حسین نورالهی

تیر 1401