ریبون چیست؟ 

ریبون چیست

آیا در مورد کاربردها و اهمیت نوارهای رنگی (ریبون‌ها) در دنیای چاپ و بسته‌بندی اطلاع دارید؟ ریبون‌ها نقش کلیدی در تولید چاپ‌های باکیفیت، تزئینات و حتی نشانه‌گذاری ها بر عهده دارند، اما دقیقاً چه هستند و چگونه کار می‌کنند؟ با ما همراه باشید تا به این پرسش پاسخ دهیم؛ ریبون چیست؟

معرفی ریبون ها

ریبون‌ها نوارهایی هستند که در چاپگرها و بسته‌بندی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. ریبون‌ها به طور خاص در چاپگرهای حرارتی، مانند چاپگرهای بارکد و لیبل، برای انتقال جوهر به سطوح مختلف از طریق گرما به کار می‌روند. این نوارها از جوهرهای خاصی ساخته شده‌اند که با گرما فعال می‌شوند و روی سطوح چاپ می‌نشینند. ریبون‌ها بسته به نیاز، انواع مختلفی دارند که شامل ریبون‌های وکس، رزین، وکس/رزین می‌شوند.

ریبون‌ها نقش مهمی در کیفیت چاپ نهایی دارند و برای تولید چاپ‌های بادوام و خوانا در صنایع مختلف از جمله بسته‌بندی، تولید برچسب‌ها و چاپ بارکدها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوارها نه‌تنها در چاپ، بلکه در تزئینات بسته‌بندی، صنایع مد و حتی در تهیه محصولات سفارشی مانند روبان‌های هدیه استفاده می‌شوند. عملکرد ریبون در چاپ به نوع چاپگر، سطح چاپ و نیاز به دوام یا مقاومت در برابر شرایط مختلف مانند آب، دما و سایش بستگی دارد. انتخاب درست ریبون می‌تواند کیفیت و ماندگاری چاپ را به شدت بهبود بخشد.

پیشنهاد ویژه: لیبل اصالت

انواع ریبون

ریبون‌ها بسته به نوع جوهر و کاربردهای شان به چند دسته تقسیم می‌شوند: وکس، وکس رزین، رزین و سوپر رزین. اما هرکدام از این نوع ریبون‌ها دارای طیف وسیعی زیر گروه هستند مانند پریمیوم (Premium)، اکونومی (Economy) و ... . 

وکس (Wax Ribbon)

ریبون وکس

ارزان‌ترین ریبون برای چاپ لیبل، ریبون وکس است. از وکس به عنوان ماده اصلی جوهر استفاده می‌کند و معمولاً برای چاپ روی لیبل‌های کاغذی به کار می‌رود. ریبون‌های وکس قیمت مناسبی دارند و برای کاربردهای کوتاه‌مدت مناسب هستند، اما دوام و مقاومت کمتری در برابر سایش یا رطوبت دارند. ریبون وکس برای چاپ لیبل آدرس، لیبل لباس، برچسب قیمت، لیبل انبار و قفسه  مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وکس رزین (Wax-Resin Ribbon)

ریبون وکس رزین

ریبون وکس/رزین، همانطور که از نام آن مشخص می شود، ترکیبی از مواد رنگی بر پایه وکس و رزین است (درصد مواد رزین بیشتر است) و تعادل خوبی بین قیمت و دوام فراهم می‌کند. چاپ با ریبون وکس رزین نسبت به ریبون وکس به دما و فشار بیشتری نیاز دارد، چون رزین نقطه ذوب بالاتری دارد.

از آنجایی که رزین ماده سخت‌تری است دوام لیبل چاپ شده با ریبون وکس رزین در برابر مواد شیمیایی و سایش از چاپ وکسی بیشتر است. با ریبون‌ وکس رزین می‌توان به سرعت چاپ 16 اینچ در ثانیه رسید.  این ریبون‌ها معمولاً برای چاپ‌های با کیفیت متوسط که نیاز به مقاومت بیشتری نسبت به وکس دارند، به کار می‌روند و روی هر دو لیبل‌های کاغذی و مصنوعی قابل استفاده هستند.

ریبون رزین (Resin Ribbon)

ریبون رزین

ریبون‌های رزین با جوهر رزینی ساخته می‌شوند و حاوی بالاترین درصد مواد رزینی هستند. ریبون‌های رزین برای چاپ روی مواد مصنوعی مانند پلی‌استر، وینیل و پلاستیک استفاده می‌شوند. چاپ با ریبون رزین با دما و فشار بالایی انجام می‌شود، چون رزین دارای نقطه ذوب بالایی است و به همین دلیل سرعت چاپ نسبت به ریبون وکس رزین کمتر است.

اما لیبل چاپ شده با ریبون رزین در برابر سایش، دمای بالا، خراش و مواد شوینده مقاومت بسیار بالایی دارد. این نوع ریبون مقاومت بالایی در برابر حرارت، سایش، رطوبت و مواد شیمیایی دارد و برای محیط‌های سخت و صنعتی مثل  صنایع دارویی، خودروسازی و لوازم خانگی استفاده می‌شود. ریبون رزین نسبت به ریبون وکس و وکس رزین قیمت بیشتری دارد.

ریبون سوپر رزین  (Super Resin Ribbon )

ریبون سوپر رزین دارای بالاترین مقاومت و ماندگاری در برابر ساییدگی، مواد شیمیای مانند هگزان، رطوبت و دمای بالا است. بارکدی که با لیبل سوپر رزین چاپ شده باشد حتی در دماهایی 40- تا 150 درجه سانتی گراد نیز محو و مخدوش نمی‌شود. چون ریبون سوپر رزین قیمت بالایی دارد، فقط در موارد بسیار ضروری که شرایط محیطی بسیار سخت است مورد استفاده قرار می‌گیرد برای مثال در صنایع شیمیایی و پزشکی.

پیشنهاد مطالعه: آشنایی با نرم افزار انبار

ریبون‌ها از چه موادی ساخته می‌شوند؟

ساختمان ریبون

ریبون‌ها معمولاً از لایه‌هایی از فیلم پلاستیکی با یک پوشش جوهری تشکیل می شوند که می‌تواند از مواد مختلفی بسته به نوع ریبون ساخته شود. ریبون‌های وکس، رزین و ترکیبی از هر دو (وکس/رزین) از رایج‌ترین انواع ریبون هستند و ترکیبات آنها به ویژگی‌های خاص هر نوع چاپ وابسته است.

در ریبون‌های وکس، لایه جوهر از مواد وکسی تشکیل شده است که در دماهای پایین‌تر به سطح چاپ منتقل می‌شود. این مواد برای چاپ‌هایی که مقاومت بالایی نیاز ندارند، مناسب می باشند. در ریبون‌های رزین، جوهر از مواد رزینی ساخته شده است که در دماهای بالاتر ذوب می‌شود و برای سطوح پلاستیکی و مواد مصنوعی استفاده می‌شود.

ریبون وکس/رزین نیز ترکیبی از وکس و رزین است و از هر دو ماده در لایه جوهری آن استفاده می‌شود. اشاره به این نکته حائز اهمیت است که ریبون‌ها به یک لایه پشتیبان ازجنس فیلم پلاستیکی نیاز دارند تا از آنها در برابر کشش و پارگی محافظت ‌کند. این ترکیب مواد به ریبون‌ها امکان می‌دهد تا در چاپ‌های دقیق و باکیفیت عملکرد مناسبی داشته باشند.

نوار ریبون از چهار لایه تشکیل شده است: لایه محافظ، لایه PET ، لایه آزاد و لایه جوهر. هر لایه از ریبون دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که یک هدف مشترک یعنی اطمینان از چاپ برچسب با بالاترین کیفیت را دنبال می‌کند.

  • لایه محافظ: این لایه بین PET و هد چاپ قرار می‌گیرد و مشکلات الکتریسیته ساکن را کاهش می‌دهد همچنین حرکت ریبون را در چاپگر بهبود می‌بخشد.
  • لایه PET: این لایه امکان انتقال حرارت از هد حرارتی به جوهر را فراهم می کند.
  • لایه آزاد: لایه آزاد کمک می‌کند تا جوهر حتی در دمای پایین نیز از لایه پایه جدا شود.
  • لایه جوهر: لایه جوهر از وکس، وکس / رزین یا رزین ساخته شده است. این لایه با حرارت تولید شده توسط هد، مطابق با تصویری که قرار است چاپ شود، ذوب می‌شود و عملیات چاپ انجام می‌شود. ضخامت لایه جوهر یکی از مواردی است که روی کیفیت چاپ تاثیر می‎‌گذارد.

روکش داخلی و خارجی

ریبون پرینتر

ریبون‌ها انتقال حرارتی یا به سمت داخل (csi) روکش می شوند یا به سمت بیرون (cso) روکش می‌شوند. بسته به جهتی که ریبون رول شده است، لایه پوششی ممکن است به صورت داخلی (inside facing) یا خارجی (out side facing) قرار بگیرد. برای تشخیص اینکه ریبون به کدام طرف روکش شده است کمی از ریبون را باز کنید، هنگامی که به نوار مشکی رسیدید، خواهید دید که یک طرف آن براق است و یک طرف آن دارای روکش مات‌تری است، سمت مات طرفی است که جوهر قرار دارد.

روش دیگر برای تشخیص روی ریبون استفاده از نوار چسب است. برای این منظور کافیست نوار چسبی را روی ریبون بچسبانید و چند لحظه بعد چسب را از روی ریبون جدا کنید، در صورتی که روی چسب اثری از رنگ وجود داشت ریبون (inside facing) است و در غیر این صورت (out side facing) می‌باشد.

ابعاد ریبون

علاوه بر جنس، ابعاد ریبون هم حایز اهمیت است.

  • عرض: ریبون‌ها دارای عرض متفاوتی هستند. 60، 80 و 110 میلیمتر متداول ترین عرض برای ریبون است. هنگام انتخاب ریبون برای چاپ، باید نزدیکترین عرض ریبون به لیبل را انتخاب کرد. به عنوان مثال، اگر یک برچسب 50 میلیمتری چاپ می‌کنید، باید یک ریبون 60 میلیمتری استفاده کنید. اگرچه می‌توان از ریبون 80 میلیمتری هم استفاده کرد اما در این صورت مقدار زیادی از ریبون هدر می‌رود.  
  • طول: طول ریبون‌ها معمولا 75، 300 و 450 متر است که ریبون با طول کوتاه‌تر برای چاپگرهای انتقال حرارتی رومیزی در نظر گرفته می‌شوند ریبون با طول بیشتر برای لیبل پرینترهای صنعتی.
  • بوبین یا Core: ریبون روی بوبین استوانه‌ای شکل با قطر 0.5 اینچ و 1 اینچ پیچیده شده است. ریبون‌های داری طول کمتر مانند ریبون های 75 متری معمولا بوبین 0.5 اینچی قرار دارد.

چگونه ریبون‌ها در چاپ و بسته‌بندی به کار می‌روند؟

ریبون‌ها در چاپ و بسته‌بندی نقش حیاتی ایفا می‌کنند، به ویژه در چاپگرهای حرارتی. در فرآیند چاپ حرارتی، ریبون بین هد چاپگر و سطح چاپ (معمولاً لیبل) قرار می‌گیرد. هنگامی که هد چاپگر گرم می‌شود، جوهر روی ریبون ذوب شده و به سطح چاپ منتقل می‌شود. این تکنیک به دلیل سرعت و دقت بالا، در تولید بارکدها، لیبل‌ها، و بسته‌بندی‌های تخصصی بسیار محبوب است.

به طور ساده ریبون را می‌توان به صورت یک نوار پلاستیکی است که لایه‌ای از جوهر روی آن قرار دارد، در نظر گرفت. هنگام چاپ، با داغ شدن هد، جوهر روی لیبل ذوب می‌شود و تصویر مورد نظر روی آن چاپ می‌شود. به این روش، مکانیزم چاپ انتقال حرارتی (Thermal Transfer) یا چاپ با ریبون می‌گویند.

در مکانیزم حرارت مستقیم که به آن چاپ بدون ریبون نیز گفته می‌شود، حرارت به صورت مستقیم باعث تغییر رنگ کاغذ حرارتی می‌شود. بارکدهای چاپ شده با روش بدون ریبون ماندگاری کمی دارند و زود پاک می‌شوند. علاوه بر این در روش چاپ حرارتی مستقیم به هد لیبل پرینتر یه یک قطعه اصلی از پرینتر است آسیب می‌رسد.

در صنعت بسته‌بندی، ریبون‌ها برای چاپ اطلاعات مهم مانند تاریخ تولید، تاریخ انقضا، شماره سریال، و کدهای شناسایی استفاده می‌شوند. چاپ دقیق و واضح این اطلاعات برای اطمینان از ردیابی محصولات و انطباق با استانداردهای صنعتی ضروری است.

همچنین، ریبون‌های تزئینی در بسته‌بندی‌های هدیه و تزئینات خاص به کار می‌روند. این نوارها با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، زیبایی و جذابیت بیشتری به محصولات و بسته‌ها می‌بخشند. بنابراین، ریبون‌ها به دلیل عملکرد سریع، کیفیت بالا و امکان استفاده در انواع مواد (کاغذی، پلاستیکی و فلزی) جزو اصلی‌ترین ابزارهای چاپ در صنایع مختلف به شمار می‌روند.

سخن پایانی

ریبون‌ها نقش حیاتی در چاپ حرارتی و بسته‌بندی ایفا می‌کنند و با انواع مختلف خود نیازهای گسترده‌ای از صنایع مختلف را پوشش می‌دهند. با توجه به انواع و کاربردهای گوناگون ریبون‌ها، انتخاب صحیح آنها می‌تواند کیفیت و دوام چاپ نهایی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. شناخت دقیق انواع ریبون و مواد مورد استفاده در آنها  به بهینه‌سازی فرآیند تولید و صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک زیادی می کند.

سوالات متداول

  1. چه نوع ریبونی برای چاپ برچسب‌های کاغذی مناسب است؟

   - ریبون‌های وکس بهترین گزینه برای چاپ برچسب‌های کاغذی هستند. این ریبون‌ها از جوهر وکسی ساخته شده‌اند و برای چاپ‌هایی که نیاز به مقاومت بالا ندارند، مناسب هستند. از آنجایی که این نوع ریبون ارزان‌تر است، برای کاربردهای کوتاه‌مدت به‌خصوص در تولید بارکد و لیبل‌های کاغذی استفاده می‌شود.

  1. آیا ریبون رزین در برابر حرارت و مواد شیمیایی مقاوم است؟

   - بله، ریبون‌های رزین به دلیل استفاده از جوهر رزینی مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت، سایش، رطوبت و مواد شیمیایی دارند. این نوع ریبون‌ها برای چاپ روی مواد پلاستیکی و مصنوعی مانند پلی‌استر یا وینیل مناسب هستند و در محیط‌های صنعتی که شرایط سختی دارند، عملکرد عالی ارائه می‌دهند.

  1. ریبون وکس/رزین چه کاربردی دارد؟

   - ریبون وکس/رزین ترکیبی از وکس و رزین است و به دلیل ترکیب این دو ماده، کیفیت چاپ خوبی همراه با مقاومت متوسط فراهم می‌کند. این نوع ریبون برای چاپ روی لیبل‌های کاغذی و مصنوعی به کار می‌رود و برای کاربردهایی که نیاز به دوام بیشتری نسبت به ریبون وکس دارند، مناسب است.